En dat durf ik best hardop te zeggen.
Een hr-hond (hoog-risico hond) is een hond met een hoog risico op bijtincidenten. Dat is wat je leest als je kijkt op de website van de Rijksoverheid. Maar klik je wat verder door dan lees je dat de Raad voor Dieraangelegenheden (RDA) het heeft over ‘honden met een hoog-risico op agressief gedrag’. En dat zijn twee verschillende zaken, ondanks dat het één wel met het ander te maken heeft (door agressief gedrag kan er een bijtincident ontstaan, een bijtincident is een voorbeeld van agressief gedrag).
Agressie
Agressie lijkt een taboe; mensen vinden het vaak vervelend als er over agressie en agressief gedrag gesproken wordt. Terwijl dat niet nodig zou moeten zijn.
Elk gedrag dat een hond laat zien heeft een doel; agressief gedrag is, net zoals alle gedrag, communicatie.
Agressief gedrag behoort tot het brede gedragssysteem ‘agonistisch gedrag’. Al het gedrag behorend bij vluchten tot en met vechten (agressie) valt onder dit gedragssysteem. Lees hier meer over agressie in mijn blog over agressie en dominantie.
Agressief gedrag
We spreken van agressief gedrag in plaats van ‘agressieve honden’ omdat in principe elke hond in staat is agressief gedrag te vertonen; dat maakt de hond niet agressief.
Voorbeelden van agressief gedrag zijn:
- Aanvalsgedrag (bijv. uitvallen, happen, bijten)
- Dreiggedrag (bijv. fixeren, grommen, lip optrekken)
- Onderdanigheidsgedrag (submissief; bijv. mondhoek likken van de ander)
- Dominant gedrag (bijv. over de snuit bijten, poot of opleggen)
- Angstgedrag (bijv. vluchten, verstarren, janken, plassen)
Agressie wordt in de ethologie (gedragsbiologie) beschouwd als een hulpmiddel om een doel te bereiken door een soortgenoot of niet-soortgenoot (bijv. de mens) verwondingen toe te brengen of hiermee te dreigen. Zo’n doel kan van alles zijn; een loopse teef, een bak voer verdedigen maar ook het voorkomen dat bijvoorbeeld een pijnlijke poot wordt aangeraakt.
Binnen het agressieve gedrag zijn er een aantal vormen van agressie[1]:
- Dominantie gerelateerde agressie (komt voor bij dieren die in groepen leven; uitingen van agressie bij het vaststellen van de dominantieverhoudingen tussen twee dieren)
- Competitieve agressie (bezitsagressie; onafhankelijk van de rangrelatie van de concurrenten)
- Defensieve agressie (“angstbijter”; pijn gerelateerde agressie)
- Predatieagressie (najagen, overvallen en/of doden van een prooi)
- Territoriale agressie (blaffen tegen de postbode bijvoorbeeld)
Agressief gedrag is communicatie.
[1] Dr. Karen Overall (1997)
Hondenrassen
Op internationaal niveau is de Fédération Cynologique Internationale (FCI) een overkoepelend orgaan. Als organisatie die op kynologisch gebied (hondengebied) bezig is, kun je je hierbij aansluiten, zoals de Nederlandse Raad van Beheer (RvB). Eén van de taken van de FCI is het goedkeuren en beschrijven van ras standaarden.
Zo heeft de FCI inmiddels tien rasgroepen:
- Herdershonden en veedrijvers
- Pinschers, schnauzers, molossers en Sennenhonden
- Terriërs
- Dashonden
- Spitsen en oertypen
- Lopende honden en zweethonden
- Voorstaande honden
- Retrievers, spaniels en waterhonden
- Gezelschapshonden
- Windhonden
Elk ras is ergens voor gemaakt. Een herdershond is gemaakt om bijvoorbeeld schapen te hoeden, een dashond (teckel) om in een hol van een prooidier te kunnen kruipen, een retriever om de geschoten prooi op te halen (‘to retrieve’) tijdens de jacht.
Kijkend naar de lijst van hr-honden (opgesteld door de RDA), valt op dat de meeste rassen op deze lijst binnen FCI rasgroep 2 en 3 vallen.
Rasgroep 2; Molossers
Een molosser is een grote hond van het type ‘dog’. De naam Molosser is afgeleid van Molossiërs, een volk uit de oudheid die in Zuid-Oost Europa woonden. De honden van de Molossiërs waren gewild in het vroege Griekenland en werden zelfs door Aristoteles genoemd. Uit de beschrijving van Aristoteles maken we op dat het ging om een grote berghond die ook voor de jacht gebruikt werd en niet om de dog-achtige hond die we tegenwoordig kennen als Molosser.
Vanaf de 16e eeuw lezen we terug dat deze honden steeds minder voor de jacht en steeds vaker voor waak- en verdedigingswerk en als vechthond werden gebruikt.
Overeenkomsten in de rasbeschrijvingen binnen rasgroep 2 van de FCI zijn dat deze honden hun gezin op nummer één hebben staan, dat ze een stevige eigenaar nodig hebben en dat ze over het algemeen terughoudend zijn in nieuwe en onbekende situaties.
Rasgroep 3; Terriërs
Terriërs zijn jachthonden die gefokt zijn voor de jacht op klein roofwild. De naam is afgeleid van het Latijnse woord terra, voor grond.
De honden volgen met name vossen, bunzings en dassen in hun hol en zetten ze daar vast. De jager kan, afgaande op het geblaf van de hond, het wild uitgraven en doden. Maar indien nodig kan de terriër ook zelf de strijd aanbinden. Terriërs werden tevens veel ingezet als rattenvanger.
Om deze taken naar behoren uit te voeren hebben terriërs veelal een fel karakter en laten ze zich niet graag ‘commanderen’. Terriërs van het buldogtype, zoals de bulterriër, zijn rassen die uit buldoggen met terriërs gekruist zijn om de kracht van de buldog te verenigen met het felle temperament van de terriër.
Overeenkomsten in de rasbeschrijvingen binnen rasgroep 3 van de FCI zijn dat deze honden moedig, betrouwbaar en mensvriendelijk zijn.
HR-hond
Er lijkt een taboe te rusten op het bestaan en het hebben van een hr-hond. Ik heb in een Rottweiler-groep op Facebook een poll open gezet. Er zijn 43 reacties op de poll gekomen.
Wat betekent de term “hr-hond” voor jou als Rottweiler eigenaar?
| Antwoord | aantal keer gekozen |
|---|---|
| Niets! Het is een onzinnig verzinsel van mensen die nergens verstand van hebben | 8 |
| Een term, die verder nergens op gebaseerd is, verzonnen om bepaalde rassen in een kwaad daglicht te zetten | 22 |
| Een hoog risico hond; een hond behorend bij een ras met verhoogd risico op het inzetten van agressie | 1 |
| Een hoog risico hond; een hond behorend bij een ras met een verhoogd risico op schade bij bijtincidenten | 12 |
| Een hr-hond is een agressieve hond | 0 |
Ik heb deze poll open gezet op een vrijdagmiddag in april tussen 12:00 en 14:00 uur. Daarbij heb ik gevraagd om in de reactie-sectie uit te leggen waarom er voor een bepaald antwoord is gekozen.
De reden dat ik juist in deze groep de poll open heb gezet, is omdat ik vaak geëmotioneerde berichten en reacties lees als de term ‘hr-hond’ voorbij komt. Ik wil graag weten of de mensen met een hond behorend bij een ras die op de hr-honden lijst van de RDA staat, begrijpen wat dit betekent. Veel van de berichten en reacties die ik tegenkom gaan over hoe lief de eigen hond is, “die van mij doet dat niet” of dat men in het algemeen bepaalde rassen in een kwaad daglicht wil zetten en wellicht angst wil zaaien over de betreffende rassen.
Hierboven en hiernaast enkele reacties op de poll
De reacties op de poll waren verdeeld. Er was één persoon die schreef dat eigenaren van hr-honden zich bewust dienen te zijn van het (ongewenste) gedrag van hun hond en hierbij dus verantwoordelijke keuzes moet maken.
De meeste reacties waren echter de, wat ik noem, “mijn hond doet dat niet” reacties.
Ik ben eigenlijk best geschrokken van het feit dat de meerderheid van de mensen die reageerden vinden dat de term hr-hond niets betekent en puur bedoeld is om (in dit geval de Rottweiler) in een kwaad daglicht te zetten... Dan gaat er in mijn ogen iets mis!
Emoties
Ik begrijp de emoties achter de reacties gedeeltelijk wel. Maar ook weer niet. Helaas denk ik dat de negatieve bijsmaak die men over het algemeen aan honden behorend tot een ras van de hr-honden lijst vaak overhoudt, komt door de mensen met een “mijn hond doet dat niet” reactie.
Ik heb een hr-hond. Lilly is een 3/4e Rottweiler. Ik heb me verdiept in het ras en me verdiept in de aandachtspunten die horen bij het ras Rottweiler.
Hierboven is een gedeelte uit de rasstandaard van de Rottweiler te lezen (bron: Nederlandse Rottweiler Club, link via afbeelding). Voor mij betekent zelfverzekerd gedrag dat een Rottweiler eigen keuzes kan maken (en ook maakt). De onverschrokkenheid en hoge opmerkzaamheid kunnen op een andere manier risico’s met zich meebrengen. Zeker als een Rottweiler verkeerd of niet begeleid (opgevoed/getraind) wordt. Door de hoge opmerkzaamheid op de omgeving KAN de Rottweiler zelf beslissen of hij met zijn zelfverzekerde en werkwillige karakter gaat reageren op deze omgeving. Zeker als signalen door de eigenaar over het hoofd gezien worden…
Weet je dat niet, zie je dat niet of ontken je dat? Dan kan het mis gaan; en als het misgaat met een Rottweiler dan is de fysieke schade aanzienlijk.
Dat maakt voor mij een hr-hond.
Bij bepaalde rassen zijn er aspecten die nodig waren voor het nut van de hond (extra) benadrukt bij de fok en/of het ontstaan van rassen en kruisingen. Daar is niets mis mee, het is wel belangrijk om dat te weten en daar als eigenaar rekening mee te houden. Dat daar het etiket ‘hoog risico’ opgeplakt is, is nu eenmaal zo. Daar kun je voor of tegen zijn; het is gebeurt. Belangrijker nu is om de negatieve emotie die hier wellicht voor jou als hondeneigenaar aan vast kleeft, los te laten en te kijken naar wat echt belangrijk is.
Afbeelding via: http://www.sbtinfo.nl/staffordshire-bull-terrier-kenmerken-karakter/
De wereld zit niet te wachten op schattige foto’s van hr-honden met bijvoorbeeld als bijschrift: “Nou wat een agressieve hond, he?!” of (en deze vind ik zo ongelofelijk onverantwoord) een foto van een (hr-)hond met een baby of jong kind met de tekst: "De mijne zou nooooit kinderen bijten!" Ai! Daarmee zet je echt een verkeerd beeld weg, onbedoeld waarschijnlijk maar toch. Dieren (en met name honden) en kinderen zijn een combinatie die je als volwassene gewoon onwijs goed moet begeleiden en in de gaten moet houden. Kinderen zijn onvoorspelbaar in hun gedrag. Stel; een kind trekt per ongeluk (of expres…) aan een oor/staart van een (hr-)hond en deze hond reageert met agressief gedrag (een grom behoort ook tot agressie); wie is dan de schuldige…?!
Nee; beter kun je foto’s plaatsen van hoe je verantwoord bezig bent met je (hr-)hond! Dan ben je pas tof in mijn ogen.
Afbeelding: (muilkorf) training (Link via afbeelding)
Mijn hond doet dat niet
Als je als eigenaar van een ras die genoemd wordt op de hr-hondenlijst niet op de hoogte bent van de risico’s, aandachtspunten en uitdagingen die het ras met zich mee brengen, ben je wat mij betreft niet goed bezig. Ook houden die mensen vaak de vooroordelen over de rassen in stand.
“Mijn hond doet dat niet” is een uitspraak die kant noch wal raakt. Lilly heeft (nog) nooit schade gemaakt bij een andere hond of een mens. Maar dat betekent niet dat ze daar niet toe in staat is! En ik weet waar ze toe in staat zou kunnen zijn, daar hou ik rekening mee.
Een verantwoord hondeneigenaar zegt nooit: “Mijn hond doet dat niet”, welk ras of welke kruising je ook hebt.
Een verantwoord hondeneigenaar kan zijn hond lezen en weet waar de risico’s en aandachtspunten voor die betreffende hond liggen. Een verantwoord hondeneigenaar neemt zijn eigen hond altijd in bescherming als dat nodig is (dat betekent ook bepaalde situaties vermijden of uit de weg gaan als je weet dat jouw hond dat moeilijk/stressvol vindt of dat er een risico bestaat).
Een verantwoord hr-hondeneigenaar zal dus het verhoogde risico op schade en/of agressie erkennen. Dan ben je goed bezig! Ik weet dat ik een Rottweiler-kruising heb, ik weet dat, als zij schade maakt, we een probleem hebben dus ik ga situaties uit de weg en gebruik soms een muilkorf. Daar doe ik dus niet moeilijk over. En ik zou zo graag willen dat dat taboe op het hebben van een hr-hond eraf gaat. Wees trots op je hond en op het ras waartoe die behoort! Erken alles dat hoort bij het ras, ga niet zaken wegwuiven (‘mijn hond doet dat niet’) en neem je verantwoordelijkheid.
Maatregelen
En nu terug naar de hr-hondenlijst en de bijbehorende voorgestelde maatregelen. Denk nu niet dat ik een fan ben van de lijst en van de voorgestelde maatregelen.
Ik vind het wel goed dat er een lijst bestaat, ik zou echter de lijst veel specifieker willen zien; is het een lijst van hondenrassen en kruisingen met een hoog risico op bijtincidenten (en hoe weet je dat dan? Situatie en begeleiding speelt altijd mee!) of een lijst van hondenrassen en kruisingen met verhoogde kans op agressie?
Daarbij zou ik pleiten voor nog meer lijsten! Of beter nog; goede en juiste voorlichting aan consumenten die een hond willen aanschaffen. Iedereen kan maar zomaar een hond aanschaffen en je mag maar hopen dat het dieper gaat dan:
- De hond ziet er mooi uit
- Ik vind het stoer om een stafford/Rottweiler/cane corso/… te hebben!
- De hond kleurt zo mooi bij ons interieur
Oké, die laatste is wellicht wat overdreven, maar je geeft ze de kost… Inmiddels weten we veel meer over honden; wat hebben ze nodig (behalve eten en drinken), wat ‘zeggen’ ze en hoe begeleid je je hond op de beste manier. Waarom dan niet veel meer controle en regels over het aanschaffen van honden? En dan dus niet alleen honden van de hr-lijst (maar daar mag wel mee begonnen worden).
Met de voorgestelde maatregelen ben ik het over het algemeen oneens; de aanlijn- en muilkorfplicht zou veel specifieker moeten worden (tranen schieten ook in mijn ogen als ik er aan denk dat Lilly nooit meer met haar witte herder ‘zus’ lekker los mag lopen in de daarvoor bestemde gebieden). Wel vind ik cursussen een goed idee, maar dan voor alle hondeneigenaars.
Dus; ik ben niet per sé voor een set maatregelen die voor alle hr-hondenrassen hetzelfde zijn, ik vind het WEL goed dat je als hondeneigenaar erkent en beseft wat je aan de lijn hebt, laat je emoties erbuiten en werk met je hond!
Foto: Lilly en Iza; leuke en gekke oefeningen tijdens de wandeling