Belonen

Wat is belonen?

Belonen kan op verschillende manieren. In de hondentraining wordt vaker over ‘bekrachtigen’ gesproken. Bekrachtigen betekent gewenst gedrag bevestigen zodat het vaker wordt vertoond. Het is per hond verschillend wat als belonend wordt ervaren; een heel lekker brokje of stukje kaas, een trekspelletje, een stoeipartij met de eigenaar, een stembeloning (“Goed gedaan!” of ”Braaf!”) of een ‘aai over de bol’.

Je kunt zien of ‘iets’ als belonend wordt ervaren door de hond als het gedrag waarvoor de hond beloond wordt, toeneemt. Zo werkt het ook bij correcties trouwens; iets wordt pas door de hond als een correctie beschouwd als het ongewenste gedrag daadwerkelijk afneemt.

Dus stap 1 is eigenlijk onderzoeken wat als het meest belonend wordt beschouwd door je hond. En dat kan een superleuke oefening zijn. Je kunt het nu, nu je dit leest, uitproberen.

Geef je hond een commando die hij goed kent (bij de meesten is dat ‘zit’); begin eens met een “Goed zo!” en kijk hoe je hond reageert.

Doe het nog eens; ‘beloon’ nu met een ‘aai over de bol’ en kijk goed naar het gedrag van je hond (de meeste honden vinden het namelijk helemaal niet zo prettig om geaaid te worden; dat kun je zien aan het gedrag van je hond; terugdeinzen, terugtrekken of ander(e) stresssignalen).

Doe het dan nog een aantal keer en kijk welke motivator als meest belonend wordt ervaren (als je je hond goed kent, kun je aan het gedrag van de hond zien wat deze als prettig en niet prettig ervaart), een lekker stukje kaas, worst, brokje of fruit zelfs, of een kort (trek)spelletje met de hond.

Wanneer belonen

Nu je weet welke motivator voor je hond als belonend wordt ervaren, kun je aan de slag met het aanleren van nieuw gedrag bijvoorbeeld. Hoe dat in zijn werk gaat, zal ik hier heel kort uitleggen.

Een woord ‘roepen’ naar je hond en er dan vanuit gaan dat de hond weet wat het betekent, werkt natuurlijk niet. Bij elk nieuw commando of gedrag dat je je hond aan wil leren, dien je het gedrag eerst uit te lokken (met je motivator!). Bijvoorbeeld het commando ‘af’ (of lig); de hond moet uitgelokt worden in de ‘af’ positie zonder dat je hier een woord bij spreekt. Als de hond in de gewenste positie is (in dit geval ‘af’) dan beloon je de hond met je motivator. In dit geval is een spel-motivator wat lastig, kijk dus of je ook een ‘voer’motivator kan vinden. Als je denkt dat je hond doorheeft wat van ‘m verwacht wordt na een aantal keer het gedrag uitlokken, dan kun je het commando gaan koppelen. Dus vertoont de hond het gewenste; zeg het woord dat je wil koppelen aan het gedrag en beloon met je motivator.

Kent je hond een commando heel erg goed (bijvoorbeeld ‘zit’) ga je dan afvragen of je elke keer met de top-motivator moet belonen. Een hond blijft ook veel alerter als je de beloning ‘willekeurig’ gaat geven; dus de ene keer wel en de andere keer niet (gokkasteffect). Let wel op; dit moet je niet gaan doen bij het aanleren van nieuw gedrag en bij de allerjongsten (we willen vaak te snel met onze welpjes en puppen).

Belonen afbouwen

Je kunt pas de beloning gaan afbouwen als je hond het gewenste gedrag goed beheerst (dus in alle situaties en in alle omstandigheden het gevraagde gedrag laten zien). Stop er niet gelijk mee maar bouw het geleidelijk af. Je kunt gaan ‘gokkast belonen’, dus onverwacht wel of niet belonen zodat je hond alert blijft en je kunt je gaan afvragen of je hond voor bepaalde commando’s nog met de top-motivator beloond moet worden.

Dat zeg ik ook altijd tegen mijn cursisten op de hondenschool; heb vertrouwen in je hond! Je hoeft goed aangeleerd gedrag niet meer uit te lokken met je motivator. Vertrouw erop dat, als de band tussen jou en je hond goed is, de hond het gevraagde gedrag voor jou doet en niet voor de worst of kaas e.d.. Natuurlijk mag je wat mij betreft bij een perfect uitgevoerd commando je hond de hemel in prijzen met je top-motivator! Dat doe ik met mijn twee honden-dames ook heus nog wel; de dames zijn inmiddels bijna 8 en ruim 6 maar die krijgen ook echt af en toe nog wel eens hun top-motivator (bij de één is dat een trekspel samen met mij en bij de ander is dat iets heel lekkers). EN ook bij het aanleren van nieuw gedrag gebruiken we nog de motivatoren (ja, een hond is nooit te oud om te leren! Het aanleren van nieuw gedrag kan het hele hondenleven lang!).

Ongewenst gedrag; wat doe je daarmee dan?

Het allerbeste dat je kunt doen, is het ongewenste gedrag voorkomen. Dus wil je dat je hond niet opspringt tegen het bezoek, voorkom dan dat hij het doet door een motivator laag bij de grond te houden en ‘m dat te geven als de vier pootjes op de grond blijven (hierbij is een voermotivator ook beter dan een spelmotivator omdat je de opwinding juist laag wil houden).

Wil je dat je hond niet achter fietsers/joggers/auto’s aangaat; zorg er dan voor dat de hond niet gaat fixeren op de fietser/jogger/auto door iets anders met ‘m te gaan doen (oefeningetjes waar je dus op de gokkastmanier voor kunt belonen!).

In principe kun je zeggen dat al het gedrag dat de hond wat oplevert, vaker gaat voorkomen. Dus bij opspringen de hond wegduwen, werkt het wegduwen als een bekrachtiger voor het opspringen (immers; negatieve aandacht is ook aandacht).

Het achterna jagen van fietsers/joggers/auto levert de hond ook direct iets op; de fietser/jogger/auto gaat van de hond weg dus behaalt de hond zijn doel (dus is de hond bekrachtigd in het jaag gedrag).

Sta je al tien minuten je hond bij je te roepen als die los van de lijn de tijd van zijn leven heeft? Komt de hond pas na tien minuten of nog later? Dan vinden veel van ons het moeilijk om de hond dan de hemel in te prijzen… maar dat is wel wat je zou moeten doen in zo’n situatie!

“Verdorie; ik sta hier voor Jan Joker al tien minuten op je te wachten en je te roepen, stomme hond!” -> wat heb je nu bereikt? De volgende keer sta je waarschijnlijk nog langer op je hond te wachten… En dat ligt niet aan de hond!

Kortom; zoek naar wat je hond als belonend ervaart, wees je bewust dat al het gedrag dat de hond laat zien en hem wat oplevert (aandacht/negatieve aandacht) hij vaker gaat vertonen en zorg dat je ongewenst gedrag voor bent. Dan ben je goed bezig!

Veel succes en plezier samen!

Dit blog is eerder verschenen op tinki.nl