17 mei 2017
Ze zijn overal te koop: (anti-trek)tuigen, halsbanden, Gentle Leaders, Halti’s, slipkettingen, muilkorven, clickers en prikbanden. Maar wanneer gebruik je nou precies welke? En waarom is het aanleren EN afbouwen van hulpmiddelen zo belangrijk?
Wat zijn hulpmiddelen?
Als je traint met een hond, gebruik je altijd hulpmiddelen. Elke keer als je je hond beloont met een brokje, gebruik je namelijk al een hulpmiddel. Sommige hulpmiddelen vergen wat meer uitleg, dus ik zal me deze keer beperken tot vier verschillende hulpmiddelen: de Gentle Leader, de slipketting en half-slip, de muilkorf en de clicker.
De reden dat ik dit doe is omdat ik op de hondenschool en in het dagelijks leven met mijn honden zo vaak mensen tegenkom die de hulpmiddelen verkeerd gebruiken (wat schadelijk kan zijn voor de gezondheid van je hond). De meeste dierenwinkels en webshops geven ook geen gebruiksaanwijzing bij de verschillende hulpmiddelen. Het ergste dat ik ooit hoorde toen ik een Gentle Leader aan wilde schaffen: “Mevrouw, dan geef ik er een pot wondzalf bij”… Door de eigenaar van de dierenwinkel! Wauw! Bij verkeerd gebruik kan de Gentle Leader zeker schadelijk zijn, maar in plaats van het aanbieden van een pot wondzalf had ik liever gehad dat deze man zich verdiept in de dingen die hij verkoopt.
De Gentle Leader
Op de site van Beaphar staat het volgende over de Gentle Leader:
“De Gentle Leader® is een unieke hoofdhalsband die aanbevolen wordt door vele dierenartsen en hondengedragsdeskundigen. De band helpt om uw hond op een vriendelijke manier te corrigeren, af te richten en onder controle te houden.”
Dit stuit mij als instructeur tegen de borst; het is inmiddels zo ouderwets om je hond “af te richten” en “ onder controle te houden”… Gelukkig is de kynologische wereld echt wel met z’n tijd mee gegaan. Corrigeren is echter wel een goede term.
Corrigeren – wat is dat?
Er zijn ruw weg twee manieren waarop je een hond iets kunt aanleren: via klassieke conditionering (denk aan Pavlov) en via operante conditionering. Over de laatste zal ik wat meer vertellen. In de operante conditionering wordt gewerkt met bekrachtigers en correcties. Nu is het een ouderwets idee om te denken dat een correctie naar een hond met pijn gepaard gaat of altijd fysiek is. Dat is niet zo. Een correctie kan van alles zijn mits het gedrag dat gecorrigeerd wordt ook daadwerkelijk afneemt (bijvoorbeeld: je hond springt tegen je op, jij wil dat niet en draait elke keer om (zonder iets te zeggen) als je hond dit gedrag vertoont. Neemt het opspringen af, dan heb je je hond dus gecorrigeerd!). Dus de Gentle Leader kan inderdaad gebruikt worden om “trekken aan de riem” te corrigeren. Dat betekent niet dat je elke keer als je hond trekt, een ruk aan de Gentle Leader moet geven.
Gebruik Gentle Leader
Zoals elk hulpmiddel moet een Gentle Leader aangeleerd worden aan je hond. Het is geen kwestie van: “We gooien de GL eromheen en de hond trekt niet meer”. Vraag aan een kynologisch instructeur, gedragsbegeleider of -therapeut hulp bij het aanleren Van de Gentle Leader (dat is voor dit blog te veel informatie).
Als de Gentle Leader eenmaal goed is aangeleerd, kun je ‘m gaan gebruiken. Misvatting is dat de hond voor altijd uitgelaten moet gaan worden met een Gentle Leader om. Dan heb je de GL dus niet als trainingshulpmiddel gebruikt maar als ‘quick fix’ of symptoombestrijder.
Met de GL om kun je in principe je hond leiden met één vinger (gentle betekent ‘zacht’) mits je ‘m goed gebruikt. De GL kan als hulpmiddel gebruikt worden bij het aanleren van gewenst gedrag aan de riem. Wat wil je van je hond als je ‘m uitlaat? Wellicht zet je de GL in om aandachtsoefeningen te doen! Zodra het gewenste gedrag mooi gevormd is (het gedrag dat je wil zien, belonen (bekrachtigen) zodat de hond het vaker gaat laten zien), kun je de GL weer gaan afbouwen, op dezelfde goede manier als waarop de GL is aangeleerd aan je hond.
De grootste fout die je wat mij betreft kan maken met het gebruik van een Gentle Leader is daarbij een ‘flexi-lijn’ of uitrolriem gebruiken! De Gentle Leader staat hiermee constant onder spanning, verliest zijn werking en heeft dus totaal geen zin (en ja, dan kan de wondzalf om de hoek komen kijken…).
Let wel op; de laatste tijd komen er steeds meer nadelen en negatieve reacties naar boven over de Gentle Leader, dus lees je goed in en laat je desnoods adviseren door iemand met verstand van zaken.
De Slipketting en half-slip
De slipketting is bedoeld als correctiemiddel (en niet tegen trekken!). Een slipketting-correctie is, op het moment dat de hond gedrag vertoont dat je niet wenst, een ferme ruk aan de slipketting en dan direct weer ontspannen. De slipketting-correctie werd vroeger veel gebruikt (omdat men toen nu eenmaal niet beter wist).
Ik als kynologisch instructeur zal gebruik van de slipketting in 99,9% van de gevallen afraden! Nu is het zo dat je soms alles moet proberen in training, maar toch, de slipketting waarvoor die bedoeld is, is één van de laatste hulpmiddelen die ik zal inzetten. Tot nu toe heb ik ‘m nog nooit gebruikt of geadviseerd; mijns inziens zijn er veel betere alternatieven.
Nu zie ik eigenlijk met name grote, ‘stoere’ honden met een slipketting om… Ik moet altijd een beetje grinniken als ik het zie. Het is een soort ‘stoere’ halsband geworden lijkt het wel. En het gebeurt soms zelfs wel eens dat iemand de slipketting verkeerd om de hond heeft gedaan. Als je het rondje creëert waar de kop van de hond doorheen moet, ziet de ketting eruit als een P. Doe je het verkeerd, dan ziet de ketting eruit als een omgekeerde P. Als de ketting verkeerd om zit, dan blijft die aangespannen en knelt de keel van de hond af.
Met de slipketting is het dus echt uitkijken! Gebruik ‘m niet; de ouderwetse correcties zijn vervangen door veel betere (en hondvriendelijkere) manieren en het kan echt schadelijk zijn voor je hond. Ook bij dit hulpmiddel mis ik een gebruiksaanwijzing bij verkooppunten.
De half-slip
Als je dan toch een enigszins ‘stoere’ slipketting halsband voor je hond wenst (waarom eigenlijk? Heb je je dat al afgevraagd?) kun je wat mij betreft beter een half-slip aanschaffen. Ook deze kan worden ingezet als hulpmiddel voor correcties (doe maar niet), maar ik vind de half-slip (mits die de goede maat heeft!) absoluut niet zo schadelijk als de slipketting.
Mijn ene hond Lilly draagt de half-slip vanwege veiligheid; haar kop is in verhouding kleiner dan haar nek waardoor ze makkelijk uit een gewone halsband schiet.
De muilkorf
De muilkorf is wat mij betreft het meest onderschatte en verkeerd begrepen hulpmiddel die er is! Er heerst een groot taboe over de muilkorf. Ga eens bij jezelf na; je bent aan de wandel met je hond(en) en je komt een andere hond tegen die een muilkorf draagt. Wat denk je bij jezelf?
Helaas denken veel mensen negatief over de muilkorf: ‘die hond zal wel agressief zijn’. Ik ben persoonlijk een groot fan van de muilkorf! Ik heb veel bewondering en respect voor mensen die er voor kiezen de muilkorf in te zetten bij hun hond (mits goed aangeleerd natuurlijk!); dan neem je dus verantwoordelijkheid! Als de muilkorf inderdaad wordt gebruikt tegen bijten, dan heb je toch niets meer te vrezen van de hond die de korf draagt? Maar de muilkorf kan ook worden ingezet voor andere doeleinden; bijvoorbeeld bij het voorkomen van vreten (van straat; poep, steen, hout, plastic, noem maar op).
Verschillende soorten
Ook bij muilkorven bestaan er verschillende soorten en maten. Nu is de juiste maat natuurlijk belangrijk (immers; je wil niet dat de korf makkelijk afgaat (te groot) of dat die je hond hindert (te klein) maar de soort is wat mij betreft net zo belangrijk. Zo worden er gewoon, wederom zonder goede uitleg, snuitjes verkocht als muilkorf! Een snuitje is prima voor kort gebruik (bijvoorbeeld bij de dierenarts) maar absoluut niet voor tijdens het wandelen of trainen! Door een snuitje kan een hond bijvoorbeeld niet goed hijgen (zie het plaatje hierbij). Door hijgen raakt een hond warmte kwijt (een hond kan niet zweten namelijk). Ook kan een hond niet drinken of braken. Wat mij betreft levensgevaarlijk dus bij verkeerd gebruik!
Je kunt het beste kiezen voor een muilkorf van Baskerville; deze muilkorven hebben een speciale opening aan de onderkant voor beloningsbrokjes (dus ideaal te gebruiken tijdens de training) en zijn zo gemaakt dar een hond kan hijgen, drinken, braken en blaffen (een hond kan namelijk soms blaffen om stress kwijt te raken).
Aanleren
Net zoals alle hulpmiddelen, moet een muilkorf aangeleerd worden. Je wil dat je hond een positieve associatie krijgt met de muilkorf (“Oh jippie! De muilkorf, we gaan lekker wandelen!”). Vraag een goede instructeur, gedragsbegeleider of gedragstherapeut om je te helpen bij het aanleren van de muilkorf.
Ik pleit er eigenlijk voor dat het standaard wordt op elke hondenschool voor elke hond! Neem je je hond wel eens mee naar het buitenland, dan kan het maar zo zijn dat er een muilkorf-plicht is (in het OV of sowieso) of dat je er één bij je moet hebben. Dan is het toch geweldig dat je je hond op een positieve manier hebt getraind met de muilkorf! Geen stress, geen angst maar gewoon lekker ontspannen met de muilkorf om. Van een goed aangeleerde en goed passende muilkorf heeft een hond geen last!
En nu hier in Nederland wellicht ook sprake gaat zijn van een muilkorf-plicht voor bepaalde rassen en kruisingen, is het des te meer van belang!
De clicker
Wellicht ben je er wel mee bekend; de clicker. Ook dit hulpmiddel wordt regelmatig verkeerd gebruikt. Ik zie sommige mensen wel eens losgaan met de clicker als een soort afstandsbediening voor de hond. “Klik” en de hond moet komen. Kan natuurlijk, maar daar is de clicker niet voor bedoeld. De clicker is een trainingshulpmiddel bedoeld om gewenst gedrag te markeren. De hond vertoont gewenst gedrag, je klikt met de clicker en zo weet de hond; “Hee, wat ik nu doe, is goed (want ik krijg een klik/brokje/e.d.)”. Natuurlijk is het niet zo dat als je de clicker aanschaft en er mee aan de ‘klik’ gaat dat je hond weet wat er mee bedoeld wordt. Ook de clicker moet worden aangeleerd.
Het mooie van trainen met de clicker is, vind ik, dat je de kop van de hond aan het werk zet. Kort gezegd; je wacht tot je hond iets laat zien wat je als gewenst beschouwt en je klikt voor dat gedrag (zonder dat je een commando hebt gegeven). Prachtig om te zien hoe een hond dan (ineens) moet nadenken over wat er verwacht wordt!
Aanleren clicker
Zoals ik hierboven al schreef is het niet zo dat als je de clicker hebt gekocht, je hond direct weet wat je er mee bedoelt. De clicker moet worden aangeleerd; de hond moet een connectie maken tussen de ‘klik’ en een beloning. Nu zijn er verschillende theorieën over het gebruik van de clicker als die eenmaal is aangeleerd, daar doe ik nu geen uitspraken over (daar mag ieder watt mij betreft zelf een mening over vormen).
Als je met de clicker aan de slag wil, ga je de clicker eerst ‘laden’; je bent bij/met je hond, deze hoeft niets te doen; je klikt met de clicker en geeft de hond direct daarna een brokje; dit herhaal je 10 keer (bijvoorbeeld). Wissel van locatie en doe dit nog meer; klik-brok-klik-brok e.d..
Als je wil testen of de clicker ‘geladen’ is bij je hond; wacht eens tot dat de hond gewenst gedrag laat zien uit zichzelf en markeer dat met een klik en een brok. Zo ga je het verder opbouwen.
Je kunt zelf een heel end komen, maar belangrijk is wel dat je het clicker-trainingsprincipe begrijpt. Kijk bijvoorbeeld eens op http://www.doggo.nl/artikelen/hondentraining/clickertraining/ of ga op zoek naar een instructeur die bekend is met clickertraining.
Samengevat
Het gebruik van bepaalde hulpmiddelen is prima; mits goed aangeleerd; goed gebruikt en wat mij betreft altijd onder begeleiding van iemand die weet hoe de (leer)principes achter de hulpmiddelen werken. Vergeet niet dat je bezig bent met een levend dier die schade kan ondervinden van verkeerd gebruik van sommige hulpmiddelen. Vergeet ook niet dat de meeste hulpmiddelen ook weer afgebouwd dienen te worden (niet allemaal). Verder pleit ik eigenlijk ook voor veel betere voorlichting vanuit dierenwinkels, webshops en andere aanbieders…
Mijn laatste tip voor jullie; denk zelf goed na; waarvoor wil je iets gebruiken, doe onderzoek op internet, vraag gediplomeerde kynologen en, het meest belangrijk, kom op voor je eigen hond; te allen tijde!
Dit blog is eerder verschenen op tinki.nl